Het betrekken van bewoners bij beleidsvorming en besluitvorming is niet alleen wenselijk, maar ook juridisch verankerd. Verschillende wetten en verdragen verplichten overheden om burgers serieus te betrekken bij plannen die hen raken. Een overzicht van de belangrijkste juridische gronden:
1. Algemene wet bestuursrecht (Awb)
Participatie draagt bij aan zorgvuldige besluitvorming (art. 3:2), een goede motivering (art. 3:46) en het voorkomen van onevenredige nadelige gevolgen (art. 3:4 lid 2). Ook speelt het vertrouwensbeginsel een rol: als participatie is beloofd, moet de overheid dit nakomen.
2. Gemeentewet
Artikel 150 verplicht gemeenten tot het opstellen én uitvoeren van een participatieverordening. Het negeren van die eigen regels kan juridische gevolgen hebben.
3. Grondwet
De grondrechten op gelijke behandeling en toegang tot het bestuur (art. 1 en 3) onderstrepen het belang van democratische betrokkenheid van burgers.
4. Omgevingswet
Deze wet maakt participatie tot een essentieel onderdeel van de ruimtelijke besluitvorming. Gemeenten moeten aantonen hoe zij bewoners hebben betrokken bij visies, plannen en programma’s.
5. Verdrag van Aarhus
Dit internationale verdrag verplicht Nederland tot tijdige en effectieve betrokkenheid van burgers bij milieubesluitvorming. Burgers kunnen bezwaar maken als zij onvoldoende zijn gehoord.
6. Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr)
Ook binnen regionale samenwerkingen, zoals omgevingsdiensten, blijft de participatieplicht bestaan.
7. Wet open overheid (Woo)
Participatie vraagt om transparantie. De Woo verplicht gemeenten tot het actief en passief verstrekken van informatie, zodat burgers kunnen volgen hoe besluiten tot stand komen.
Klik hier voor meer informatie
